Ticari araç sürücüleri için zorunlu olan psikoteknik belgesi hakkında detaylı bilgiler ve süreç adımları.
Psikoteknik Belgesi Nedir?
Psikoteknik belgesi, sürücülerin zihinsel, bedensel ve psikomotor yeterliliklerinin değerlendirildiği resmi bir rapordur. Bu belge, sürücünün özellikle ticari araç kullanırken trafik güvenliğine uygun olup olmadığını gösterir. Yaklaşık 1 saat süren testler, uzman psikolog gözetiminde bilgisayar destekli olarak uygulanır.
Değerlendirme Alanları:
- Dikkat, stres altında karar alma, tepki süresi
- El-göz koordinasyonu, muhakeme, hız-mesafe algısı
- Görsel bellek ve dikkat sürekliliği gibi yetenekler
Kimler İçin Zorunludur?
Türkiye'de Kara Yolu Taşıma Yönetmeliği'ne göre aşağıdaki sürücüler için psikoteknik belgesi zorunludur:
1. Ticari amaçlı araç kullananlar:
- Kamyon, tır, kamyonet, tanker
- Otobüs, minibüs, dolmuş
- Taksi, servis araçları
- Tehlikeli madde taşıyan sürücüler
2. İhlal sonrası belge iadesi gereken sürücüler:
- Üçüncü kez alkollü kullanımdan ehliyet iptali
- Yılda 5 kez hız ihlali sonucu ehliyete el konulanlar
3. Yaş sınırları:
- Ticari araç sürücülerinde 18–63 yaş
- Yolcu taşımacılığında (otobüs) alt sınır 26 yaş
4. İstisnalar:
- Özel otomobillerle bireysel taşımalar
- Resmi araçlar, traktör, motosiklet gibi non-ticari taşıt sürücüleri
- Savunma ve kolluk kuvvetlerinin araçları
Süreç Nasıl İşler?
1. Başvuru & Gerekli Evraklar:
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Sürücü belgesi fotokopisi
- 1–3 adet vesikalık fotoğraf (merkeze göre değişebilir)
2. Test Aşamaları:
- Bilgisayarlı psikoteknik testler (örneğin Viyana Trafik Test Sistemi)
- Görsel bellek, tepki süresi, koordine beceri, muhakeme testleri
3. Psikiyatri muayenesi:
Bazı merkezlerde ek psikiyatri değerlendirmesi yapılır
4. Belge Verilişi & Süresi:
- Uygunluk raporu: e-Devlet üzerinden ya da belge formatında
- Geçerlilik süresi: ticari araçlarda 5 yıl
5. Teslim Süresi:
Test sonrası aynı gün veya 1–3 hafta içinde teslim edilebilir
Bedel & Cezalar
- 2024 yılı fiyatları: yaklaşık 2.000 TL civarı
- Ceza: Psikoteknik belgesi olmayan ticari sürücülere 5.679 TL idari para cezası uygulanabilir
Özet Tablo
| Konu | Detaylar |
|---|---|
| Nedir | Ticari sürücüler için zihinsel ve fiziksel yeterlilik belgesi |
| Kimler almalı | Ticari araç (yük/yolcu), ihlal sonrası belge iadesi, belli yaş grubu |
| Test süresi | ~1 saat bilgisayar destekli, psikolog gözetiminde |
| Geçerlilik | 5 yıl |
| Bedel | ~2.000 TL |
| Ceza | Yoksa ~5.679 TL idari para cezası |
Neden Önemlidir?
- Trafik güvenliği açısından kritik: Refleksler, dikkat ve stres yönetimi gibi faktörler değerlendirilir
- Yasal uyum: Yönetmelik gereği ticari sürücüler zamanında belgeye sahip olmalı, aksi halde para cezası ve görev yapamama riski taşır
Sonuç & Tavsiye: Psikoteknik belgesi, ticari araç kullanan herkesin mutlaka sahip olması gereken, yasal bir zorunluluk olmasının yanı sıra trafik güvenliği için de kritik bir araçtır. 5 yılda bir yenilenmesi gereklidir ve süresi dolduğunda tekrar test yapılmalıdır. Cezaya uğramamak ve güvenli araç kullanmak için bu belgeyi zamanında almanızı öneririm.
Sorumluluk Reddi Beyanı: Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Mevzuat, ücretler ve uygulamalar zamanla değişebilir. En güncel ve bağlayıcı bilgiler için lütfen Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, e-Devlet sistemi veya yetkili merkezlerle iletişime geçiniz.