Trafik güvenliği, hem sürücülerin hem de yayaların can ve mal emniyeti için en önemli unsurlardan biridir. Bu güvenliği tehlikeye atan en ciddi ihlallerden biri de alkollü araç kullanmaktır. Alkolün etkisiyle reflekslerin zayıflaması, dikkat dağınıklığı ve muhakeme yeteneğinin azalması, trafik kazalarına davetiye çıkarmaktadır. Bu nedenle Karayolları Trafik Kanunu’nda alkollü araç kullanımına karşı ağır yaptırımlar öngörülmüştür. Bu yazımızda, 2025 yılı itibarıyla alkollü araç kullanmanın cezalarını, yasal promil sınırlarını, ehliyete el koyma ve geri alma süreçlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Yasal Alkol Sınırları: Promil Nedir ve Ne Kadarına İzin Veriliyor?
Trafik kanununa göre alkollü araç kullanma sınırı, kanınızdaki alkol miktarını belirten "promil" değeri ile ölçülür. Türkiye'de 2025 yılı itibarıyla yasal alkol sınırları sürücü ve araç tipine göre farklılık göstermektedir:
Hususi (Özel) Araç Sürücüleri İçin: Yasal sınır 0.50 promildir. Bu değerin üzerindeki bir alkol oranıyla araç kullanırken yakalanmanız durumunda cezai işlem uygulanır.
Ticari Araç Sürücüleri İçin: Kamyon, otobüs, taksi, dolmuş gibi ticari araçları kullanan sürücüler için ise yasal sınır çok daha düşüktür ve 0.20 promil olarak belirlenmiştir. Bu sürücülerin trafikte çok daha yüksek bir sorumluluk taşıdığı ve bu nedenle daha sıkı bir denetime tabi tutulduğu unutulmamalıdır.
Alkollü Araç Kullanma Cezaları: 2025 Yılında Sürücüleri Neler Bekliyor?
Alkollü araç kullanırken yakalanmanız durumunda uygulanacak cezalar, bu suçu ilk kez mi işlediğinize, yoksa tekrar edip etmediğinize göre kademeli olarak artmaktadır. İşte 2025 yılı için güncel cezalar:
Birinci Kez Alkollü Araç Kullanma Cezası:
- İdari Para Cezası: 2025 yılı için belirlenen güncel idari para cezası uygulanır.
- Ehliyete El Koyma: Sürücü belgenize 6 ay süreyle el konulur.
- Ceza Puanı: Sürücü belgenize 20 ceza puanı işlenir.
- Araç Trafikten Men: Araç, trafikten men edilir ve yediemin otoparkına çekilir.
İkinci Kez Alkollü Araç Kullanma Cezası (Son 5 Yıl İçinde):
- İdari Para Cezası: İlk cezaya göre daha yüksek bir idari para cezası uygulanır.
- Ehliyete El Koyma: Sürücü belgenize 2 yıl süreyle el konulur.
- Psiko-teknik Değerlendirme ve Psikiyatri Muayenesi: Ehliyetinizi geri alabilmeniz için sürücülük yetkinliğinizin ve psikolojik durumunuzun değerlendirildiği "psiko-teknik değerlendirme" ve bir psikiyatri uzmanı tarafından yapılacak muayeneden geçmeniz zorunludur. Bu değerlendirmelerden olumlu sonuç almanız gerekmektedir.
Üçüncü Kez ve Daha Fazla Alkollü Araç Kullanma Cezası (Son 5 Yıl İçinde):
- İdari Para Cezası: Cezaların en yükseği uygulanır.
- Ehliyete El Koyma: Sürücü belgenize 5 yıl süreyle el konulur.
- Hapis Cezası: Türk Ceza Kanunu'nun ilgili maddeleri uyarınca adli işlem başlatılabilir ve hapis cezası gündeme gelebilir.
- Psiko-teknik Değerlendirme ve Psikiyatri Muayenesi: 5 yıllık sürenin sonunda ehliyetinizi geri alabilmek için yine psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesinden geçmeniz ve sürücülüğe engel bir durumunuzun olmadığının tespit edilmesi şarttır.
Önemli Not: 1.00 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullanırken yakalanan sürücüler hakkında, trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan (TCK Madde 179) ayrıca adli işlem başlatılır ve bu durum daha ağır cezalara yol açabilir.
Alkolmetreye Üflemeyi Reddetmenin Sonuçları
Trafik kontrolü sırasında polis ekiplerinin alkolmetreye üflemenizi talep etmesi yasal bir haktır. Bu talebi reddetmeniz durumunda, alkollü olduğunuz kabul edilir ve en ağır yaptırımlardan biriyle karşılaşırsınız. Alkolmetreye üflemeyi reddetmenin 2025 yılı cezası, ikinci kez alkollü yakalanma cezasına eşdeğer olup, yüksek bir idari para cezasının yanı sıra ehliyetinize 2 yıl süreyle el konulmasıdır.
Ehliyete El Koyma ve Geri Alma Süreci: Adım Adım Neler Yapılmalı?
Alkolden dolayı ehliyetinize el konulması durumunda, sürücü belgenizi geri alabilmek için izlemeniz gereken bir dizi prosedür bulunmaktadır:
- El Koyma Süresinin Tamamlanması: Kanunda belirtilen 6 ay, 2 yıl veya 5 yıllık el koyma süresinin dolmasını beklemeniz gerekmektedir.
- İdari Para Cezasının Ödenmesi: Adınıza kesilen idari para cezasının tamamını ödemiş olmanız ve "borcu yoktur" belgesini almanız şarttır.
Gerekli Eğitim ve Değerlendirmelerin Tamamlanması (İkinci ve Üçüncü İhlallerde):
- Sürücü Davranışlarını Geliştirme (SÜDGE) Eğitimi: Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurumlardan bu eğitimi almanız gerekebilir.
- Psiko-teknik Değerlendirme: Yetkili bir merkezde, dikkat, algı, muhakeme gibi zihinsel ve psikomotor becerilerinizi ölçen bir dizi teste tabi tutulursunuz.
- Psikiyatri Muayenesi: Bir psikiyatri uzmanı tarafından muayene edilerek sürücülüğünüze engel bir ruhsal durumunuzun olup olmadığı değerlendirilir.
- Başvuru: Gerekli tüm belgelerle (kimlik, ceza ödendi makbuzu, psiko-teknik ve psikiyatri raporları vb.) birlikte ehliyetinize el koyan trafik birimine veya en yakın Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü'ne dilekçe ile başvuruda bulunmanız gerekmektedir.
Alkollü Araç Kullanma Cezasına İtiraz Etmek Mümkün Mü?
Kesilen idari para cezasına veya ehliyete el koyma işlemine hukuka aykırı olduğunu düşündüğünüz durumlarda itiraz etme hakkınız bulunmaktadır.
- İtiraz Süresi: Cezanın size tebliğ edildiği veya tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde itirazda bulunmanız gerekmektedir.
- İtiraz Mercii: İtiraz, işlemin yapıldığı yerdeki Sulh Ceza Hakimliği'ne bir "itiraz dilekçesi" ile yapılır.
- İtiraz Gerekçeleri: Alkolmetrenin hatalı ölçüm yaptığı, kalibrasyonunun bozuk olduğu, sağlık sorunlarınızın sonucu etkilediği veya usulsüz bir işlem yapıldığı gibi gerekçelerle itirazda bulunulabilir. İtirazınızı destekleyecek deliller (örneğin, hemen ardından bir hastaneden alınan kan testi raporu) sunmanız, sürecin lehinize sonuçlanma olasılığını artıracaktır. Bu süreçte bir avukattan hukuki destek almanız, hak kaybı yaşamamanız adına önemlidir.
Unutmayın, alkollü araç kullanmak sadece yasal bir suç değil, aynı zamanda hem kendi hayatınızı hem de trafikteki diğer masum insanların hayatını hiçe sayan sorumsuzca bir davranıştır. En güvenli yol, alkol aldıysanız kesinlikle direksiyon başına geçmemektir. Güvenli ve bilinçli sürüşler dileriz.